کد مقاله : rcsj-1184232 بازدید : 42 صفحه: 75 - 96

نوع مقاله: پژوهشی

ارزیابی صفات مورفولوژیکی و عملکرد در توده های محلی سیر طارم استان زنجان

محورهای موضوعی :

1 - agricultural research center of zanjan
2 - استاديار و عضو هيات علمي گروه كشاورزي – باغباني ، زنجان، مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان زنجان، ايران

تاریخ دریافت : 1393/03/21 تاریخ پذیرش : 1393/11/30 تاریخ انتشار : 1393/02/16

کلید واژه: توده¬های محلی, سیر, سلکسیون, عملکرد,

چکیده مقاله :

به منظور دستیابی به کلون¬های برتر، طرح بررسی و سلکسیون 22 توده محلی سیر طارم در ایستگاه تحقیقات طارم زنجان انجام گرفت. اين تحقيق در سال 1390 و به مدت دو سال اجرا شد. این آزمایش به صورت پاییزه در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شد. هر کرت شامل 3 خط3 متری به فاصله 35 سانتیمتر از یکدیگر بود. فاصله کشت سیرچه¬ها 10 سانتیمتر در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی عبارت بودند از ارتفاع، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، قطر ساقه، رنگ سير، تعداد پوسته‌ها، قطر و طول سير و سيرچه، تعداد سيرچه، وزن سیر و سیرچه، وزن خشک سیرچه، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، بیوماس و عملکرد غده¬های سیر. از داخل هر توده با توجه به خصوصیات هر بوته و سیرهای مربوطه انتخاب صورت گرفت. در سال دوم توده¬های انتخاب شده از لحاظ صفات و عملکرد، برای معرفی توده برترکشت و بررسی شدند. تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار SAS انجام و میانگین‏های صفات تیمارها به روش دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. در سال اول آزمایش، بین توده¬ها از لحاظ ارتفاع، تعداد برگ، طول برگ، قطر ساقه، تعداد پوسته، قطر سیر، قطر سیرچه، وزن سیرچه، وزن خشک و وزن تر بوته، بیوماس و عملکرد غده سیر تفاوت معنی¬داری وجود داشت اما در سال دوم آزمایش فقط وزن تر تک بوته معنی¬دار شد وتوده¬ها از لحاظ سایر صفات تفاوت معنی¬داری در سطح 5% نداشتند. با توجه به نتایج تجزیه مرکب دو سال آزمایش توده (جیا) از توده های محلی سیر از لحاظ عملکرد و سایر صفات مورد بررسی نسبت به توده¬های دیگر برترین بود.

چکیده انگلیسی:

منابع و مأخذ:

 es-Adekpe, D.I., J.A.Y. Shebayan., U.F. Chiezey., and S. Miko. 2007. Yield responses of garlic (Allium sativum L.) to oxidation, date of planting and intra-row spacing under irrigation at Kadawa, Nigeria. Crop Protection, 26 (12): 1785-1789.
 Anonymous. 2011. A Profile of the south African garlic market value chain.Department Agriculture, forestry and fisheries.Republic of south Africa. http://www.daff.gov.za/docs/AMCP/ GARLICMVC2011. pdf.
 Anonymous. 2012. Center of Statistics and Information of Ministry Agricultural Jihad.(In Persian)
 Boyhan, G.E., W.T. Kelly., and D.M. Granberry. 2000. The Production and Management of Garlic, Elephant Garlic and Leek. Co-operative extension service.The University of Georgia College of Agricultural and Environmental science.USA.
 Brewester, J.L. 1999. Onions and other Vegetable Alliums. CAB Interational.UK:236.
 Burba, J.L., J.A. Portelaand., S. Lanzavechia . 2005. Argentine Garlic I: A wild offer of clonal cultivars. Acta Hort. (ISHS).Vol. 688: 291-296. http : // www. actahort. org/books/688/688_41.htm.
 Burba, J.L. 2009. Garlic (Allium sativum L.) genetic improvement and seed production. Possibilities of adaptation to variable environments. Revista Colombiana de Ciencias Horticolas.Vol.3 (1) : 28-44.
 Danna, F., G. Iapichino., and A. Miceli. 2000. Effect of clove weight on yield and bulb quality of garlic grown for storage. Acta Hort. (ISHS).Vol. 533: 589-592. http: // www. actahort. org/ books/ 533/533_74.htm.
 Dehdari,A., A. Rezaei., and M. Mobli. 2000. Relationships between traits and path coefficient analysis for bulb and seed yield in Iranian landraces of onion (Allium cepa L.).. Proceedings of the 2th Iranian Horticultural Sciences Congress, karaj.(in Persian).
 FAO,2010. Major Food And Agricultural Commodities And Producers. Countries By Commodity. Fao.org. Retrieved 2012-05-17.
 FAOSTAT. 2012. http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor
 Hong, C., and T. Etoh. 1996.Fertile clones of garlic(Allium sativum L.) abundant around “TIEN SHAN” mountains.Breeding Science. 46(4):349-353 .
 Ipek, M., and Simon., P. 2002. Evaluation of genetic diversity among garlic clones using molecular markers. Comparison of AFLPS, PAPDS and ISOZYMES. Plant and animal Genome X Meeting. Janury 12-16, 2002. available.in:http://www.hort.wisc. edu /usdavcru/simon/posters/post5.html.HYPERLINK. "http://www.actahort.Org/BOOKS/358/.
 Kallo, G. 1988.Vegetable breeding.CRC press,Inc.
 Kamenetsky, R., F. Khassanov., H.D. Rabinowitch., J. Auger., and C. Kik. 2007.Garlic Biodiversity and Genetic Resources.pp: 1-5.
 Kamenetsky, R., and H.D. Rabinowitch. 2006.The genus Allium; A development and horticultural Review .Vol.32:329-368.
 Khodadadi, M., and A.E. Nosrati. 2012. Effect of Sowing Date and Planting Density on Yield and Yield Components of White Garlic of Hamadan. Seed and Plant Production Journal. 2012; 27-2(4);491-500.
 Kharrat Sadeghi, S.H. 2000. Garlic breeding in Northern of Iran. The 6th Iranian Congress of Agronomy. Mazandaran. Babolsar. (In Persian).
 Lallan, S., and K.P.S. Chauhan. 1992.Effect of the method of planting and size of cloves on yield and quality of garlic.Newsletter of Associated Agriculture Development Foundation,122212(2):7-8.
 Maghsoodi, S.H. 2009. Garlic (agriculture, industry, nutrition and health). Publication of Iranian agricultural science.227pages.(In Persian).
 Messiaen, C.M., and A. Rouamba. 2004. Allium sativum L. PROTA (Plant Resources of Tropical Africa. Wageningen, Netherlands.
 http://www.prota4u.org/search.asp.
 Noorbakhshian, S.J., S.A. Mousavi., and H.R. Bagheri. 2007. Evaluation of agronomictraits and coefficient analysis of yield for garlic varieties. Journal of Research and Development in Agriculture and Horticulture. 77: 10-18. (In Persian).
 Poller, M.R., and P.W. Simon. 1994. True seed production in garlic .Sexual Plant Reproduction.7 (5):282-286.
 Rajalingam, G. V., and K. Haripriya. 2000. Correlation and path coefficient analysis in onion (Allium cepa L. var. aggregatum Don.). Madras Agricultural Journal. 87 (7-9): 405-407
 Reuben, S.O.W.M., L.S. Mulungu., S. Nchimbi-Msolla., R.N. Misangu., L. B. Mbilinyi., and M.M. Macha. 1998. Performance of nine exotic and local onion(Allium cepa L.) genotypes grown under a dry season tropical condition at Morogoro, Tanzania: 2. Path coefficient analysis. South African journal of science. 94 (9).
 Rubatzky, V.E., and M. Yamdgucbi. 1997. world vegetabeles. Second edirion. Chapman and hall. USA. 417 pp.
 Sood, D.R., V. Chokar., and J. Singh. 2000. Studies on growth, pungency and flavour cnracteristics of five varieties of garlic (Allium sativum L.) Bulbs during development.Vegetable Science. 27(2):180-184.
 Stork, P.O., J.P. Potgieter., E. Van Den Heever., and J.G. Niederwieser. 2004.Guide to Garlic Production in South Africa,Agricultural Research Council-Vegetable and Ornamental Plant Institute, Roodeplat, Pretoria.
 Tabor,G., D. Getahun., and A. Zelleke .2004. Ifluence of storage duration on field sprouting,maturity and yield of some garlic(Allium sativum L.) cultivars at Debre Zeit,Ethiopia.Journal of Horticultural Science and Biotechnology.79(6):871-876.

متن کامل:

بررسي تنوع ژنتيكي میزان قندهای محلول در آب و تیپ رشد و تعیین ارتباط این صفات با تحمل به سرما در ژنوتيپ‌هاي جو

ارزیابی صفات مورفولوژیکی و عملکرد در توده های محلی

سیر طارم استان زنجان

سيده سودابه شبيري¹ ، مهدي طاهري²، كريم مصطفوي³ و آرش محمّدي⁴

چكيده

به منظور دستیابی به کلونهای برتر، طرح بررسی و سلکسیون 22 توده محلی سیر طارم در ایستگاه تحقیقات طارم زنجان انجام گرفت. اين تحقيق در سال 1390 و به مدت دو سال اجرا شد. این آزمایش به صورت پاییزه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شد. هر کرت شامل 3 خط3 متری به فاصله 35 سانتیمتر از یکدیگر بود. فاصله کشت سیرچهها 10 سانتیمتر در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی عبارت بودند از ارتفاع، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، قطر ساقه، رنگ سير، تعداد پوسته‌ها، قطر و طول سير و سيرچه، تعداد سيرچه، وزن سیر و سیرچه، وزن خشک سیرچه، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، بیوماس و عملکرد غدههای سیر. از داخل هر توده با توجه به خصوصیات هر بوته و سیرهای مربوطه انتخاب صورت گرفت. در سال دوم تودههای انتخاب شده از لحاظ صفات و عملکرد، برای معرفی توده برترکشت و بررسی شدند. تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار SAS انجام و میانگین‏های صفات تیمارها به روش دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. در سال اول آزمایش، بین تودهها از لحاظ ارتفاع، تعداد برگ، طول برگ، قطر ساقه، تعداد پوسته، قطر سیر، قطر سیرچه، وزن سیرچه، وزن خشک و وزن تر بوته، بیوماس و عملکرد غده سیر تفاوت معنیداری وجود داشت اما در سال دوم آزمایش فقط وزن تر تک بوته معنیدار شد وتودهها از لحاظ سایر صفات تفاوت معنیداری در سطح 5% نداشتند. با توجه به نتایج تجزیه مرکب دو سال آزمایش توده (جیا) از توده های محلی سیر از لحاظ عملکرد و سایر صفات مورد بررسی نسبت به تودههای دیگر برترین بود.

کلمات کلیدی: تودههای محلی، سیر، سلکسیون، عملکرد

[1] تاريخ وصول : 21/03/93 تاريخ : پذيرش: 30/11/93

- دكتراي زراعت و محقق مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيع استان زنجان، ايران . ( نويسنده مسئول) s.shobeiri@yahoo.com

[2] - استاديار و عضو هيات علمي گروه كشاورزي – باغباني ، زنجان، مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان زنجان، ايران.

[3] - كارشناسي ارشد گروه كشاورزي – باغباني و همكار مركز تحقيقات كشاورزي استان زنجان ، ايران.

[4] - دانشجوي دكتري زراعت ، كارشناس امور مديريت جهاد كشاورزي شهرستان طارم، ايران

مقدمه و بررسی منابع علمی

سیرGarlic با نام علمی( Allium sativum L.) یکی از چند سبزی مورد کشت است که تنها راه تکثیر آن روش غیر جنسی از طریق تقسیم سیر به سیرچه است و تنها نوع زراعي شناخته شده آن ديپلوئيد و داراي فرمول كروموزومي 16=n2 مي‌باشد. سیر یک گیاه تک لپه از خانواده لیلیاسه میباشد که از نظر تولید ماده خشک (56-30%) در صدر همه سبزیجات قراردارد(Brewester,1999). سیر یکی از پراهمیت ترین سبزیجات رشد یافته در جهان است و بعد از پیاز در جایگاه دوم از نظر ارزش غذایی و کشت و کار قرار گرفته است (Tabor et al., 2004). سير از گياهان غده‌اي دائمي است ولی به منظور تولید یکساله کشت میشود. سير به صورت خودرو از زمانهای قدیم در شرق هندوستان وجود داشت(Maghsoodi, 2009) و یکی از مهمترین محصولات پیازی میباشد که از 5000 سال پیش در مصر کشت میشده است (Ipek and Simon, 2002). با توجه به دادههای ارائه شده توسط سازمان خواربار کشاورزی FAO سطح زیر کشت و تولید سیر در جهان پیوسته در حال افزایش است و با افزایش مقدار مصرف سیر تقریباً در تمام کشورها تجارت بین المللی آن به سرعت توسعه یافته است. بزرگترین صادر کنندگان سیر کشورهای چین، اسپانیا و آرژانتین است (Anonymous, 2011).

سیر از آسیای مرکزی منشأ گرفته و به جنوب غربی آسیا و نواحی مدیترانه گسترش یافته و اهلی شده و مورد استفاده بشر در بیشتر از 10 میلیون سال گذشته شده است.
(.(Kamenetsky and Rabinowitch, 2006

متوسط عملکرد سیر 10 تن در هکتار است اما تا 19 تن در هکتار هم قابل افزایش است ((Adekpe et al., 2007. میزان تولید این محصول در جهان 17 میلیون تن و در میان کشورهای تولید کننده این محصول چین، هند و کره جنوبی به ترتیب در رتبههای اول تا سوم قرار دارند (FAO, 2010). تولید جهانی سیر در سال 2001، یازده میلیون تن بوده و کشور چین با تولید 9/7 میلیون تن و سطح زیر کشت 585000 هکتار در بالاترین رتبه قرار داشت (Messiaen and Rouamba, 2004). آمار 2012 فائو نشان میدهد تولید سیر از سال 2001 تا 2012 افزایش دو برابری داشته است به طوریکه کشور چین دارای تولید 20082000 تن و سطح زیر کشت856500 هکتار و هند دارای تولید 1150000 تن و سطح زیر کشت202000 هکتار است (FAOSTAT, 2012). سطح زیر کشت سیر در ایران متغیر بوده و در سالهای اخیر حدود 18000-12000 هکتار با میانگین تولید 8-6 تن در هکتار گزارش شده است
(Khodadadi and Nosrati, 2012). ايران سالانه بيش از 100 هزار تن سير توليد مي‌كند و رتبه سيزدهم جهاني را به خود اختصاص داده است. سطح زير کشت سير در استان زنجان 2 هزار هکتار که هزار و 800 هکتار آن در شهرستان طارم و 200 هکتار آن در ساير مناطق استان کشت مي‌شود. استان زنجان 23 درصد سير کشور را تأمين ميکند. اين امر باعث شده اين استان به عنوان قطب مهم توليد کننده سير در کشور محسوب شود. متوسط عملکرد يک ساله سير تر و خشک استان به ترتيب 40 و 12 تن در هکتار است. این گیاهان PH بین 5/6 تا 5/7 خاک را ترجیح میدهند. اما PH خاک کمتر از 6 و بیشتر از 8 روی عملکرد تأثیرگذار است ((Boyhan et al., 2000. سیر دوره رشدی بین 160 تا 180 روز دارد ((Stork et al., 2004. لالان و چوهان (Lalan and Chauhan, 1992) در بررسی اثر اندازه سیرچههای مورد کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و کیفیت سیر نتیجه گرفتند که بهترین اندازه سیرچه7-5/5 گرم و بهترین فاصله سیرچه روی ردیف 15-10 سانتیمتر میباشد. دانا و همکاران (Danna et al., 2000) گزارش کردند بیشترین عملکرد (8/8 تا5/9 تن در هکتار) مربوط به سیرچه‏های 5 تا 6 گرم بوده و وزن سیرچه 1 گرم عملکردی حدود 6/4 تن در هکتار تولید کرد. کاشت سیرچههای درشت نه تنها در افزایش عملکرد بلکه روی کیفیت سیر هم تأثیر دارد. آرژانتین در دهه گذشته یک برنامه انتخاب کلونی برای سیر انجام داده است. ده سال قبل فقط دو توده محلی (قرمز و سفید) با تنوع ژنتیکی زیاد از تولیدات مهم این ناحیه بودند. در حال حاضر 12 کلونی از 5 نوع تجارتی سیر مشخص شده و برای رشد سازگاری پیدا کرده است. همه این کولتیوارها به دمای معتدل یا سرد نیاز دارند. همه کولتیوارهای جدید 30 تا 50 درصد بیشتر از تودههای بومی عملکرد داشته و بازار خارجی گستردهای پیدا کردهاند (Burba et al., 2005). تعدادی از اکوتیپهای سیر قادر به تولید دانه هستند با این حال انتخاب کلونی بیشترین اهمیت برای ایجاد تنوع ژنتیکی فراوان در این گونهها و واریتههایشان دارد(A.S.Var ophioscorodon, A.S.Var pekinense) این تغییرات و عکسالعمل قوی این گیاهان به محیط از قبیل دما و فتوپریود، اکوتیپها، واریتهها وکولتیوارهایی را ایجاد کرده است. انتخاب کلونی به صورت تودهای یا انفرادی است. از انتخاب تودهای نسبت به انتخاب انفرادی مقدار بذر بیشتری بدست میآید ولی زمان بیشتری برای رسیدن به هدف، مورد نیاز است (Burba, 2009). کالو(Kallo, 1988) وراثت پذیری صفات، تعداد سیرچهها در غده سیر و وزن سیرچهها را بالا ارزیابی کرده است و با تجزیه علیت ثابت کرده است که صفات وزن یک غده سیر، تعداد سیرچهها، ارتفاع بوته و قطر سیر بیشترین اثر مستقیم را در عملکرد دارند و در اثرات غیر مستقیم بیشترین اثر را قطر سیر، طول سیرچه از طریق وزن سیر داشتند. بنابراین مشخص شده است که گزینش بر اساس این صفات پتانسیل عملکرد سیرها را اصلاح خواهد کرد. در گزارشات دیگر نیز صفات وزن سیرچه و طول برگ بالاترین اثر مستقیم را روی وزن سیر در بوته داشتند. گرچه تا کنون تحقیقاتی روی تولید بذر حقیقی سیر صورت نگرفته و هنوز کاربرد تجاری پیدا نکرده است (Hong and Etoh, 1996 Poller and Simon, 1994;). سود و همکاران(Sood et al., 2000) در مطالعهای که برای بررسی تنوع ژنتیکی بین 5 واریته سیر در هندوستان انجام دادند تنوع زیادی را در بین صفات از جمله عملکرد سیر در واحد سطح به صورت تر و خشک، قطر، طول و وزن سیرچهها مشاهده کردند. آنها ارقام 6-HG و 17-HG را به عنوان ارقام برتر معرفی کردند. خراط صادقی(Kharrat Sadeghi, 2000) طی تحقیقی جهت مقایسه کلون انتخابی مازندران با سایر کلون‌های انتخابی مناطق دیگر کشور نتیجه گرفت که سیر قرمز مازندران با متوسط عملکرد 75/13 تن در هکتار نسبت به سایر کلونها برتری دارد و از قدرت انبارداری و بازارپسندی خوبی نیز برخوردار است. نوربخشیان و همکاران (Noorbakhshian et al., 2007) گزارش کردند تودههای سیر تفرش و همدان عملکرد بیشتری در واحد سطح تولید کردند این تودهها نسبت به بقیه تودهها طول دوره رشد بیشتری داشتند و به مدت 25 روز دیرتر از ارقام زودرس ساری و گرگان برداشت شدند. خدادادی و نصرتی(1390) نیز در مورد تاریخ و تراکم کشت سیر در منطقه سردسیر همدان تاریخ کشت 30 مهر و تراکم کشت 740 هزار بوته در هکتار را توصیه کردند. انتخاب لاين‌هاي مناسب و پرمحصول از مجموعه ژنتيكي توده‌هاي محلي ايران يكي از اولويت‌هاي تحقيقاتي به‌نژادي كشور و يكي از اصول اصلاح نباتات است. یکی از مهمترین مشکلاتی که کشاورزان در رابطه با زراعت سیر با آن مواجه هستند راندمان تولید و عملکرد بسیار پایین آن میباشد. انتخاب اندازه نامناسب سیرچهها و نامرغوب بودن آنها برای کاشت باعث تولید پیازهایی با اندازههای غیر یکنواخت میشود که بازارپسندی لازم را جهت صادرات ندارند (Anonymous, 2012). با توجه به اینکه ایران در گذشتهای نه چندان دور از کشورهای مهم صادر کننده سیر در جهان بوده نیاز به بررسیهای بیشتر بر روی تودههای بومی به منظور بر آورده کردن خواست بازار خارج از کشور و دستیابی به هدف مناسبترین تودهها با صفات مطلوب ضروری مینماید. این تحقیق با هدف دستیابی به کلونهای برتر و یکنواخت در تودههای محلی سیر طارم برای افزایش عملکرد و جایگزینی با تودههای محلی انجام گرفت.

مواد و روش‌ها:

به منظور دستیابی به کلونهای برتر، طرح بررسی و سلکسیون توده سیر طارم در سال 1390 به شرح زیر به اجرا در آمد. 22 تودهی محلي سير جمعآوری شده از طارم جهت اين تحقيق در نظر گرفته شد. انتخاب اکوتیپها از مناطق مختلف طارم بود. سلکسیون بر اساس صفات وزن و شکل غده و تعداد سیرچه انجام شد. اين تحقيق به مدت دو سال اجراء شد. این آزمایش به صورت پاییزه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شد. در سال اول عملیات تهیه زمین شامل شخم، دیسک و ماله قبل از اجرای طرح در موعد مقرر انجام گرفت. کود فسفات آمونیوم به میزان 200 کیلوگرم در هکتار و 200 کیلوگرم کود اوره در 3 مرحله کاشت، اوایل بهار و در موقع غدهبندی به خاک داده شد. کلیه سیرچهها تفکیک شده و سيرچه‌هاي مربوط به هر توده برروي پشته‌هاي 35 سانتی به طول 3 متر با عمق كاشت 3 سانتي‌متر و فاصلهی بوته 10 سانتي‌متر كشت شدند. در طول داشت از مراحل رشد و نمو و خصوصيات مورفولوژيكي هر توده به طور جداگانه يادداشت‌برداريهاي لازم شامل درصد سبز شدن، تعداد برگ، طول برگ، پهنای برگ، قطر ساقه انجام شد. بر اساس صفات استاندارد و مناسب سلکسیون تک بوته صورت گرفت. اهم این صفات عبارت بودند از: وزن یک غده سیر(گرم)، وزن سیرچهها(گرم)، تعداد سیرچهها در یک غده سیر، رنگ سیر، تعداد لایههای پوششی سیر، قطر و طول سير و سيرچه، وزن تر بوته، وزن خشک بوته و وزن خشک سیرچه که بعد از برداشت اندازه‏گیری و سلکسیون بر اساس آنها انجام شد. از داخل هر توده با توجه به خصوصیات هر بوته و سیرهای مربوطه انتخاب انجام گرفت. در سال دوم تودههای انتخاب شده از لحاظ صفات و عملکرد، برای معرفی توده برتر کشت و بررسی شدند و تجزیه واریانس با استفاده از نرمافزار SAS انجام و میانگین‏های صفات تیمارها به روش دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند. اسامی تودههای جمعآوری شده از مناطق مختلف طارم 1)جیا، 2) شقاقی جزلا، 3) کهیا، 4) ایچ، 5) شقاقی جزلا، 6) ایچ، 7) شقاقی جزلا، 8) انذر، 9)ولی سر، 10) رزه بند1 11)رزه بند2 ، 12)الزین، 13)هندی کندی، 14)قارقلی جم، 15)تشویر، 16)قارقلی جم، 17)فلات، 18) سانسیز، 19)هارون آباد، 20)گیلانکشه، 21) هارون آباد، 22) مامالان.

نتایج و بحث:

در سال اول آزمایش، بین تودهها از لحاظ ارتفاع، طول برگ، قطر ساقه، قطر سیر در سطح احتمال 1% و تعداد برگ، تعداد پوسته، قطر سیرچه، وزن سیرچه، وزن تر و خشک تک بوته، بیوماس و عملکرد غده سیر در سطح 5% تفاوت معنیداری وجود داشت(جدول 1). تودههای مورد بررسی از لحاظ سایر صفات تفاوت معنیداری نداشتند. مقایسه میانگین(جدول2) نشان داد توده 1 با 83/85 سانتیمتر بیشترین ارتفاع و تودههای 12، 7، 2، 21، 18 پایینترین ارتفاع را دارا بودند. تودههای 9 و 16 بیشترین تعداد برگ را دارا بودند و با تودههای 7 و 18 تفاوت معنیداری داشتند. از نظر طول برگ نیز توده 9 با 44/54 سانتی متر بیشترین مقدار و توده 7 کمترین مقدار را دارا بود. عرض برگ توده 1 بیشترین و با تودههای 15، 17 و 18 که کمترین مقدار را دارا بودند تفاوت معنیداری داشت. قطر ساقه توده 1 (82/18 میلیمتر) نیز بالاترین بود و توده 18 کمترین مقدار را دارا بود. تودههای 9 و 16 بیشترین تعداد پوسته را داشتند. توده 1 با قطر سیر(69/69 میلیمتر)، طول سیر(91/38 میلیمتر)، قطر سیرچه (26/22 میلیمتر)، طول سیرچه (23/32 میلیمتر) برتر از تودههای دیگر بود. وزن سیر، سیرچه، وزن خشک سیرچه توده 1 نیز بعد از توده 6 بالاترین و توده 18 کمترین مقدار را دارا بود. وزن تر بوته، وزن خشک بوته، بیوماس و عملکرد غده سیر در توده 1 نیز برتر از سایر تودهها بود. تودههای شماره 2، 7، 12، 15، 18، 20 و21 از نظر اکثر صفات مورد بررسی در رتبههای پایینتری قرار گرفتند و در سال دوم بررسی حذف شدند و بنابراین در سال دوم، آزمایش با 15 توده باقیمانده انجام گرفت. با توجه به تجزیه واریانس سال دوم آزمایش(جدول3 ) فقط وزن تر تک بوته در سطح 5 درصد معنیدار گردید و تودهها از لحاظ سایر صفات تفاوت معنیداری نداشتند. با این وجود از نظر برتری بین تودهها، توده شماره 1 از نظر وزن تر و خشک بوته، قطر سیرچه(88/22 میلیمتر)، بیوماس(54/29 تن در هکتار) در بالاترین رتبه قرارداشت. توده شماره 5 از نظر قطر سیر، طول سیرچه، وزن سیر و عملکرد غده سیر بیشترین مقدار را دارا بود و از نظر قطر سیر با توده 2 و11 تفاوت معنیداری داشت(جدول4).

تجزیه مرکب دو سال آزمایش بر روی توده‌های مشترک نشان داد بین تودهها از لحاظ قطر سیر، وزن تر و بیوماس در سطح 5% و وزن خشک تک بوته در سطح 1% تفاوت معنیداری وجود داشت(جدول5). مقایسه میانگین دو سال آزمایش نشان داد قطر سیر، وزن سیر توده 1 بعد از توده 5 بالاترین و همینطور ارتفاع، قطر ساقه، طول سیر، قطر سیرچه، طول سیرچه، وزن تر، وزن خشک بوته، بیوماس و عملکرد غده سیر توده 1 بیشترین مقدار را دارا بود که از لحاظ بیوماس با توده های 5، 15، 12 تفاوت معنیداری نداشت(جدول6). رنگ پوسته سیر در تودهها تقریبا یکسان و قرمز بود و اکثر تودهها حدود 80% ساقه گلدهنده تولید نمودند. با توجه به نتایج تجزیه مرکب دو سال آزمایش، تودههای شماره 1، 5 (شماره6 سال اول)، 12(شماره16 سال اول) و 15 (شماره22 سال اول) جزء تودههای برتر بودند. از لحاظ بیوماس تودههای مذکور به ترتیب نسبت به میانگین کل بیوماس 25، 12، 10، 11 درصد و از نظر عملکرد غده سیرنسبت میانگین کل آن 16، 12، 11، 9 درصد افزایش نشان دادند. اکثر صفات مورد بررسی به جز تعداد سیرچه در سیر با هم همبستگی مثبت داشتند. عدم وجود همبستگی مثبت و معنیدار بین تعداد سیرچه در سیر با هر یک از صفات عملکرد غده سیر، بیوماس، وزن سیرچه، وزن خشک سیرچه، قطر سیرچه مشاهده شد(جدول7). از این رو تعداد سیرچه در سیر معیار خوبی برای اصلاح جهت افزایش عملکرد نمیباشد. بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار مربوط به بیوماس و عملکرد غده سیر با طول سیر، طول سیرچه، وزن غده سیر، وزن تر و خشک تک بوته بود. بین هرکدام از صفات عملکرد غده سیر در واحد سطح، بیوماس، وزن تر و خشک تک بوته با صفت وزن سیر و وزن سیرچه همبستگی مثبت و معنیدار مشاهده شد. از آنجایی که یکی از عوامل توجیه کننده عملکرد، وزن سیر و سیرچه میباشد، وجود چنین ضرایب همبستگی بسیار منطقی به نظر میرسد. وزن تک سیرچه به دلیل داشتن بیشترین اثر مستقیم بر عملکرد در بوته و در واحد سطح و همچنین بالا بودن میزان وراثت پذیری عمومی آن میتوانند به عنوان شاخص انتخاب برای افزایش عملکرد سیر در برنامههای اصلاحی و انتخاب ارقام مورد استفاده قرار گیرند(نوربخشیان (Noorbakhshian et al., 2007). عملکرد سیر در واحد سطح همبستگی معنیداری با طول سیرچهها داشت اما همبستگی معنیداری بین عملکرد سیر در واحد سطح و قطر سیرچه مشاهده نشد(جدول 3). در مطالعه روبن و همکاران نیز هیچگونه همبستگی بین این صفات گزارش نشده است((Reuben et al.,1998. اما راجالینگام و هریپریا در مطالعه خود روی پیاز ارتباط معنیداری بین عملکرد و طول غده پیاز مشاهده نمودند(Rajalingam and Haripriya, 2000). کالو(Kallo, 1988) گزارش کرد که صفات وزن یک غده سیر، تعداد سیرچه ها، ارتفاع بوته و قطر سیر بیشترین اثر مستقیم را در عملکرد دارند و در اثرات غیر مستقیم بیشترین اثر را قطر سیر، طول سیرچه از طریق وزن سیر داشتند. ضریب همبستگی بین وزن سیرچه و تعداد سیرچه در سیر منفی و نظر آماری معنیدار نبود. ضریب همبستگی بین تعداد سیرچه در سیر و قطر سیرچه نیز منفی و غیر معنیدار بود و همبستگی بین تعداد سیرچه و طول سیرچه معنیدار نبود. این یک رابطه منطقی به نظر میرسد. زیرا با افزایش تعداد سیرچه در سیر، به علت اینکه مواد فتوسنتزی کمتری در اختیار سیرچه ها قرار میگیرد رشد سیرچه ها محدود میشود. بین بیوماس و وزن تر و خشک تک بوته همبستگی مثبت و معنیدار بود. از آنجا که عملکرد در واحد سطح بسیار تابع عملکرد در بوته میباشد، مشاهده این ضریب همبستگی دور از انتظار نبوده و در مطالعات دیگر نیز مشاهده شده است (Reuben et al.,1998; Rajalingam and Haripriya, 2000). روباتزکي و ياماگوشي (Rubatazki and Yamaguchi, 1997) تأثير پايين بودن سطح برگ و اندامهاي رويشي را در کاهش وزن سیر و عملکرد گزارش نمودند (Noorbakhshian et al.,2007). بررسی ضرایب همبستگی نشانگر وجود همبستگی مثبت و معنیدار بین صفات قطر سیر و وزن سیر با عملکرد غده سیر در واحد سطح بود. بنابراین می‌توان استنباط کرد که ژنوتیپهای با سیر بزرگتر عملکرد بیشتری را تولید کردهاند. دهداری و همکاران (et al., 2000 Dehdari) با مطالعه روابط بین صفات در پیاز چنین رابطهای را گزارش نمودند. با استفاده از صفات ارزیابی شده در تودههای بومی طارم تجزیه کلاستر به روش UPGMA یا ادغام بر حسب متوسط گروهها انجام گردید تا با استفاده از میزان شباهت یا تفاوت افراد در داخل توده مشخص گردد هر توده از چه گروه بندیهایی تشکیل شده است. دندروگرام توده طارم نشان دهنده این است که کل توده از سه گروه شاخص و مجزا تشکیل شده اند.گروه اول شامل توده های شماره 1، 5، 15، 12 بود. از ویژگی های این گروه می توان به بالا بودن عملکرد غده سیر، بیوماس، وزن تر و خشک تک بوته، قطر سیر و قطر سیرچه اشاره نمود.گروه دوم شامل ژنوتیپ های شماره 8، 7، 14، 9، 4 وگروه سوم شامل ژنوتیپ های 6، 3، 11، 10، 13، 2 بود که گروه اول از لحاظ اکثر صفات مرتبط با عملکرد برتری داشته و به ترتیب گروه دوم و سوم در رتبه های بعدی قرار داشتند.

توده شماره 1 از لحاظ عملکرد و اکثر صفات مورد بررسی در دو سال آزمایش بین تودههای مورد بررسی برتر بود. چون تودههای جمعآوری شده از یک محیط بسته (منطقه طارم) انجام گرفت و تبادل سیر در بین کشاورزان منطقه صورت میگرفته در نتیجه از نظر صفات مورد بررسی بین تودهها تنوع قابل ملاحظه ای مشاهده نشد. ولی در صورت نیاز پیشنهاد میشود از توده محلی جیا به دلیل برتر بودن نسبت به سایر تودهها استفاده شود.کامنت اسکای و همکاران(2007) نیزگزارش کردند خصوصیات رقم با محل کشت و آب و هوا تفاوت چشمگیری پیدا میکند و شرایط آب و هوایی تأثیر قابل توجهی روی سیرچهها و گلزایی و طعم سیر دارد.(Kamenetsky et al., 2007)

سپاسگزاری: این تحقیق حاصل پروژه تحقیقاتی به شماره 90066-15-47-0 مصوب موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر می باشد که بدینوسیله از کلیه محققان، کارشناسان و تکنسینهای بخش اصلاح و تهیه نهال و بذر و محققین ایستگاه طارم قدردانی میگردد. همچنین جا دارد از ویراستاران علمی مقاله به خاطر راهنماییهای ارزنده و مفید در جهت بهبود و افزایش بار علمی مقاله سپاسگزاری گردد.

84 شبيري و همكاران : اثر تاريخ و تراكم كاشت بر عملكرد ...

جدول1- تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در سال اول آزمایش Table 1. Analysis of variance of traits in the first year

ميانگين مربعات(MS)

منابع تغيير

s.o.v

درجه آزادي

طول سیرچه CL(mm)

قطر سیرچه

CD(mm)

طول سیر

BL(mm)

قطر سیر

BD(mm)

تعدادپوسته

NBS

قطر ساقه

SD(mm)

عرض برگ

LW(cm)

طول برگ

LL(cm)

تعداد برگ

ارتفاع بوته

PH(cm)

تکرار

9.19

0.32

29.58

63.58

0.30

32.94

0.42

9.53

0.304

49.06

تيمار

5.14ns

3.38*

11.44ns

34.59**

0.56*

4.78**

0.08ns

18.69**

0.57*

228.72**

خطا

3.59

1.67

6.96

13.44

0.28

1.56

0.043

7.88

0.29

75.27

ضريب تغييرات%

6.32

6.25

7.63

5.75

10.27

7.74

6.45

5.59

7.43

13.21

ادامه جدول1 Table 1. Continued

ميانگين مربعات(MS)

منابع تغيير

s.o.v

درجه آزادي

عملکرد غده سیر

BY(ton/ha)

بیوماس

Bio (ton/ha)

وزن خشک بوته

DWP(gr)

وزن تر بوته

FWP(gr)

وزن خشک سیرچه

CDW(gr)

وزن سیرچه

CW(gr)

وزن سیر

BW(gr)

تعداد سیرچه در غده سیرCNIB

تکرار

33.96

102.78

497.73

8017.82

0.93

1.35

476.43

2.24

تيمار

22.90*

37.07*

266.67*

802.26*

1.08ns

1.78*

362.81ns

2.71ns

خطا

11.90

20.07

138.51

380.09

0.66

0.81

256.90

1.59

ضريب تغييرات%

17.16

16.83

16.76

16.45

16.82

13.93

17.15

8.92

** ,nsو * به ترتيب غیر معنی دار و معني‌دار در سطح 1 و 5 درصد Ns,** and* :Not significant, significant at 1% and 5% of probability levels,perspectively

جدول2- مقایسه میانگین صفات مورد بررسی ر سال اول آزمایش Table 2 – Comparison mean of traits in the first year

توده

Landrac

ارتفاع بوته

PH(cm)

تعداد برگ

طول برگ

LL(cm)

عرض برگ

LW(cm)

قطر ساقه

SD(mm)

تعدادپوسته

NBS

قطر سیر

BD(mm)

طول سیر

BL(mm)

قطر سیرچه

CD(mm)

طول سیرچه CL(mm)

85.83 a

7.67 ab

54.00 a

3.64 a

18.82 a

5.67 ab

69.69 a

38.91 a

22.26 a

32.23 a

57.11 c

7.00 ab

48.92 abc

3.14 ab

14.20 cd

5.00 ab

61.97 abc

32.77 ab

20.00 abc

28.25 a

69.17 abc

7.00 ab

52.56 ab

3.39 ab

16.41 abcd

5.00 ab

63.16 abc

37.51 a

21.28 abc

31.62 a

74.22 abc

7.56 ab

54.11 a

3.39 ab

16.53 abcd

5.56 ab

62.10 abc

34.88 ab

20.99 abc

31.03 a

58.89 bc

7.44 ab

50.78 abc

3.32 ab

16.58 abcd

5.44 ab

64.14 abc

34.99 ab

21.04 abc

30.41 a

65.39 abc

7.56 ab

50.00 abc

3.22 ab

17.05 abcd

5.56 ab

66.40 ab

35.12 ab

21.75 abc

30.64 a

57.44 c

6.44 b

45.11 c

3.13 ab

14.40 bcd

4.44 b

62.63 abc

32.55 ab

20.25 abc

28.76 a

68.33 abc

7.11 ab

50.56 abc

3.37 ab

15.85 abcd

5.11 ab

66.07 ab

34.80 ab

20.86 abc

30.37 a

75.78 abc

8.11 a

54.44 a

3.30 ab

17.47 abc

6.11 a

63.81 abc

33.66 ab

21.20 abc

30.41 a

59.17 bc

7.22 ab

51.44 abc

3.52 ab

17.33 abc

5.22 ab

69.03 a

38.04 a

21.39 abc

31.38 a

69.33 abc

7.44 ab

47.11 abc

3.10 ab

15.55 abcd

5.44 ab

66.17 ab

35.71 ab

20.44 abc

29.56 a

58.22 c

7.11 ab

49.78 abc

3.10 ab

14.63 bcd

5.11 ab

60.07 abc

32.48 ab

18.79 bc

28.39 a

64.78 abc

7.44 ab

50.11 abc

3.28 ab

16.30 abcd

5.44 ab

65.31 abc

34.27 ab

20.70 abc

30.65 a

68.78 abc

7.00 ab

49.78 abc

3.28 ab

17.44 abc

5.00 ab

66.57 ab

33.65 ab

21.12 abc

30.39 a

61.00 bc

6.78 ab

46.00 bc

3.06 b

14.95 bcd

4.78 ab

61.53 abc

32.67 ab

20.32 abc

29.27 a

81.44 ab

8.00 a

51.22 abc

3.16 ab

17.56 ab

6.00 a

67.31 ab

35.64 ab

22.23 a

31.69 a

65.00 abc

6.78 ab

49.78 abc

3.06 b

15.78 abcd

4.78 ab

60.89 abc

35.35 ab

19.40 abc

30.00 a

53.56 c

6.44 b

47.11 abc

3.02 b

13.82 d

4.44 b

56.25 c

30.49 b

18.68 c

27.66 a

59.56 bc

7.22 ab

49.89 abc

3.13 ab

16.04 abcd

5.22 ab

63.45 abc

34.01 ab

20.24 abc

29.26 a

62.33 bc

6.89 ab

49.11 abc

3.19 ab

16.79 abcd

4.89 ab

60.83 abc

33.59 ab

18.80 bc

28.15 a

54.11 c

7.33 ab

48.67 abc

3.10 ab

15.28 bcd

5.33 ab

58.45 bc

33.56 ab

20.55 abc

28.45 a

75.22 abc

7.56 ab

52.67 ab

3.22 ab

16.93 abcd

5.56 ab

66.97 ab

35.49 ab

22.18 ab

31.16 a

86 شبيري و همكاران : اثر تاريخ و تراكم كاشت بر عملكرد ...

ادامه جدول2 Table 2. Continued

توده

Landrac

تعداد سیرچه در غده سیرCNIB

وزن سیر

BW(gr)

وزن سیرچه

CW(gr)

وزن خشک سیرچه

CDW(gr)

وزن تر بوته

FWP(gr)

وزن خشک بوته

DWP(gr)

بیوماس

Bio (ton/ha)

عملکرد غده سیر

BY(ton/ha)

15.67 a

110.44 a

7.77 ab

5.80 a

145.00 a

88.83 a

34.44 a

25.29 a

14.56 a

77.78 a

5.66 abc

3.99 ab

92.78 b

55.26 b

23.23 ab

17.15 abc

15.11 a

102.56 a

7.03 abc

5.11 ab

129.56 ab

75.30 ab

28.32 ab

21.06 abc

14.00 a

86.78 a

6.58 abc

4.78 ab

132.22 ab

69.90 ab

27.ab

21.00 abc

14.00 a

101.67 a

6.75 abc

5.05 ab

123.44 ab

75.22 ab

25.04 ab

18.99 abc

12.78 a

112.22 a

7.93 a

5.95 a

135.67 ab

78.02 ab

30.18 ab

23.66 abc

13.11 a

85.56 a

6.26 abc

4.73 ab

109.33 ab

66.01 ab

23.18 ab

18.54 abc

14.44 a

95.67 a

6.52 abc

4.88 ab

124.67 ab

74.25 ab

26.40 ab

19.20 abc

14.33 a

90.11 a

6.78 abc

5.10 ab

135.11 ab

75.08 ab

29.72 ab

22.91 abc

15.00 a

99.11 a

7.05 abc

4.91 ab

135.00 ab

77.82 ab

27.20 ab

19.62 abc

15.00 a

99.33 a

6.35 abc

4.72 ab

120.56 ab

73.33 ab

26.68 ab

19.91 abc

13.67 a

82.00 a

5.72 abc

4.29 ab

92.89 b

60.52 ab

22.44 b

15.70 bc

14.00 a

96.67 a

6.42 abc

4.94 ab

109.56 ab

66.39 ab

24.68 ab

18.63 abc

12.78 a

98.44 a

6.80 abc

5.25 ab

116.22 ab

68.99 ab

27.06 ab

22.13 abc

12.78 a

85.00 a

6.18 abc

4.72 ab

112.78 ab

65.23 ab

24.08 ab

18.67 abc

15.78 a

107.33 a

7.28 ab

5.75 ab

136.67 ab

87.01 a

32.45 ab

24.69 ab

13.89 a

86.78 a

5.83 abc

4.76 ab

108.33 ab

65.29 ab

26.91 ab

19.79 abc

15.11 a

73.78 a

4.78 c

3.60 b

89.11 b

51.66 b

21.42 b

15.30 c

12.56 a

97.56 a

5.71 abc

4.10 ab

118.56 ab

68.90 ab

25.62 ab

19.75 abc

13.89 a

77.89 a

5.45 bc

4.11 ab

101.56 ab

62.37 ab

23.53 ab

18.21 abc

14.22 a

84.89 a

6.01 abc

4.56 ab

101.78 ab

59.22 ab

22.68 ab

17.76 abc

15.00 a

104.33 a

7.27 ab

5.52 ab

136.11 ab

79.68 ab

32.11 ab

24.17 abc

در هر ستون میانگین های با حرف مشابه، اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1 درصد در آزمون چند دامنه ای دانکن ندارند

Means followed by similar letters in each column are not significantly different according to Duncan test at 1% level

PH:Plant Height(cm), LN:Leaf Number, LL: Leaf Length(cm), LW: Leaf Width(cm), SD: Stem Diameter(mm), NBS: Number of Bulb Sheet,BD: Bulb Diameter(mm), CD: Clove Diameter (mm), BL: Bulb Length(mm), CL: Clove Length(mm), CNIB: Clove Number in each Bulb, BW: Bulb Weight, CW:Clove Weight, CDW: Clove Dry Weight, FWP: Fresh Weight of each Plant, DWP: Dry Weight of each Plant,Bio: Biomass , BY:Bulb Yield

جدول3- تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در سال دوم آزمایش Table 3. Analysis of variance of traits in the second year

ميانگين مربعات(MS)

منابع تغيير

s.o.v

درجه آزادي

طول سیرچه CL(mm)

قطر سیرچه

CD(mm)

طول سیر

BL(mm)

قطر سیر

BD(mm)

تعدادپوسته

NBS

قطر ساقه

SD(mm)

عرض برگ

LW(cm)

طول برگ

LL(cm)

تعداد برگ

ارتفاع بوته

PH(cm)

تکرار

44.36

38.81

280.53

101.00

29.73

9.56

0.098

26.61

29.73

129.93

تيمار

9.00ns

8.68ns

26.84ns

41.05ns

1.89ns

6.96ns

0.12ns

8.86ns

1.89ns

29.34ns

خطا

7.34

7.28

22.57

23.72

1.54

6.83

0.098

15.41

1.54

57.51

ضريب تغييرات%

8.94

13.77

12.58

7.58

22.72

17.25

10.85

7.85

13.11

10.93

ادامه جدول3 Table 3. Continued
ميانگين مربعات(MS)
منابع تغيير s.o.v	درجه آزادي df	عملکرد غده سیر BY(ton/ha)	بیوماس Bio (ton/ha)	وزن خشک بوته DWP(gr)	وزن تر بوته FWP(gr)	وزن خشک سیرچه CDW(gr)	وزن سیرچه CW(gr)	وزن سیر BW(gr)	تعداد سیرچه در غده سیرCNIB
تکرار	2	154.19	263.53	1850.46	1500.67	17.35	11.08	2271.49	14.40
تيمار	14	4.47ns	20.38ns	278.09ns	523.74*	3.41ns	3.83ns	376.45ns	3.32ns
خطا	28	9.53	15.64	155.45	207.70	3.26	3.24	221.75	2.39
ضريب تغييرات%		17.64	17.24	35.29	13.46	32.75	25.21	17.38	13.21

** ,nsو * به ترتيب غیر معنی دار و معني‌دار در سطح 1 و 5 درصد Ns,** and* :Not significant, significant at 1% and 5% of probability levels,perspectively

88 شبيري و همكاران : اثر تاريخ و تراكم كاشت بر عملكرد ...

جدول4- مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در سال دوم آزمایش Table 4 – Comparison mean of traits in the second year

توده

Landrac

ارتفاع بوته

PH(cm)

تعداد برگ

طول برگ

LL(cm)

عرض برگ

LW(cm)

قطر ساقه

SD(mm)

تعدادپوسته

NBS

قطر سیر

BD(mm)

طول سیر

BL(mm)

قطر سیرچه

CD(mm)

طول سیرچه CL(mm)

71.11 a

9.67 a

48.89 a

3.00 ab

16.80 a

5.67 a

65.96 ab

41.08 ab

22.88 a

32.46 a

67.33 a

9.33 a

48.22 a

2.54 b

16.11 a

5.33 a

57.36 b

33.97 ab

19.65 ab

27.57 a

65.78 a

8.00 a

49.44 a

2.72 ab

12.65 a

4.00 a

62.97 ab

34.49 ab

19.57 ab

30.87 a

68.11 a

8.67 a

50.78 a

3.12 ab

14.56 a

4.67 a

66.28 ab

37.45 ab

19.25 ab

31.22 a

73.89 a

10.11a

52.22 a

2.94 ab

16.49 a

6.11 a

70.83 a

41.80 ab

21.16 ab

33.37 a

69.67 a

8.00 a

49.78 a

2.89 ab

14.37 a

4.00 a

60.48 ab

36.91 ab

18.88 ab

30.08 a

76.00 a

9.00 a

53.44 a

2.98 ab

15.77 a

5.00 a

64.85 ab

36.84 ab

18.73 ab

30.52 a

72.67 a

10.00a

51.89 a

3.28 a

15.99 a

6.00 a

64.32 ab

40.56 ab

20.10 ab

31.76 a

66.55 a

10.56a

51.11 a

3.13 ab

18.39 a

6.56 a

67.84 ab

38.52 ab

19.60 ab

30.37 a

65.67 a

9.67 a

48.44 a

2.73 ab

12.78 a

5.67 a

64.26 ab

36.56 ab

15.91 b

28.49 a

67.22 a

9.89 a

47.89 a

2.81 ab

14.10 a

5.89 a

57.33 b

31.51 b

18.00 ab

27.72 a

70.89 a

10.56a

49.44 a

2.81 ab

14.44 a

6.56 a

66.51 ab

38.23 ab

22.29 a

29.03 a

66.00a

9.33 a

47.56 a

2.71 ab

14.65 a

5.33 a

62.01 ab

37.45 ab

18.15 ab

28.52 a

69.45 a

9.22 a

50.00 a

2.64 ab

15.68 a

5.22 a

65.57 ab

38.36 ab

19.84 ab

31.52 a

69.56 a

10.00a

51.11 a

2.94 ab

14.48 a

6.00 a

66.45 ab

42.42 a

19.79 ab

31.21 a

ادامه جدول4 Table 4. Continued

توده

Landrac

تعداد سیرچه در غده سیرCNIB

وزن سیر

BW(gr)

وزن سیرچه

CW(gr)

وزن خشک سیرچه

CDW(gr)

وزن تر بوته

FWP(gr)

وزن خشک بوته

DWP(gr)

بیوماس

Bio (ton/ha)

عملکرد غده سیر

BY(ton/ha)

9.67 a

96.04 ab

8.06 ab

6.14 ab

125.18 a

50.48 a

29.54 a

19.74 a

10.00a

63.59 b

5.99 a

4.45 ab

80.17 d

25.52 ab

19.90 b

15.51 a

10.72a

75.96 ab

6.82 ab

5.01 ab

90.45 bcd

22.18 b

21.38 ab

16.69 a

11.78a

91.26 ab

7.68 ab

5.98 ab

111.92 abcd

33.26 ab

20.74 ab

16.69 a

12.11a

108.07a

8.32 ab

6.25 ab

122.02 ab

49.05 ab

27.02 ab

19.87 a

12.22a

72.66 b

6.81 ab

4.92 ab

102.65 abcd

32.77 ab

22.60 ab

17.79 a

12.56a

91.33 ab

6.88 ab

5.54 ab

110.36 abcd

34.49 ab

20.68 ab

16.82 a

11.89a

82.82 ab

7.33 ab

6.03 ab

112.62 abcd

42.56 ab

23.64 ab

18.03 a

12.56a

89.77 ab

7.38 ab

5.75 ab

115.45 abc

36.92 ab

22.79 ab

17.17 a

13.00a

80.07 ab

4.15 b

2.67 b

98.99 abcd

24.15 ab

22.14 ab

17.04 a

9.89 a

79.98 ab

6.47 ab

4.92 ab

88.28 cd

25.25 ab

22.28 ab

17.79 a

12.33a

93.96 ab

8.02 ab

6.16 ab

115.81 abc

43.96 ab

23.76 ab

18.29 a

12.00a

76.39 ab

6.62 ab

5.54 ab

101.23 abcd

32.03 ab

20.08 b

15.88 a

12.11a

88.48 ab

7.90 ab

5.89 ab

109.60 abcd

28.38 ab

22.95 ab

17.12 a

11.67a

94.71 ab

8.76 a

7.44 a

121.32 ab

48.91 ab

24.60 ab

18.10 a

در هر ستون میانگین های با حرف مشابه، اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1 درصد در آزمون چند دامنه ای دانکن ندارند

Means followed by similar letters in each column are not significantly different according to Duncan test at 1% level

90 شبيري و همكاران : اثر تاريخ و تراكم كاشت بر عملكرد ...

جدول5- تجزیه واریانس مرکب صفات مورد بررسی در دو سال آزمایش s Table 5. Combined analysis of variance of traits two year

ميانگين مربعات(MS)

منابع تغيير

s.o.v

درجه آزادي

طول سیرچه CL(mm)

قطر سیرچه

CD(mm)

طول سیر

BL(mm)

قطر سیر

BD(mm)

تعدادپوسته

NBS

قطر ساقه

SD(mm)

عرض برگ

LW(cm)

طول برگ

LL(cm)

تعداد برگ

ارتفاع بوته

PH(cm)

سال

3.71ns

54.11**

116.24**

32.56ns

0.07ns

59.36**

3.73**

33.21ns

95.42**

0.1ns

خطای سال

26.32

19.42

159.11

72.28**

15**

15.86

0.05

26.01

104.59

تيمار

5.69ns

7.31ns

22.66ns

37.78*

1.29ns

4.96ns

0.13ns

11.97ns

1.29ns

123.72ns

سال*تیمار

5.27ns

3.22ns

11.46ns

21.55ns

0.99ns

4.25ns

0.07ns

9.01ns

0.99ns

94.94ns

خطا

5.62

4.51

15.22

18.53

0.92

4.22

0.07

11.57

0.93

69.55

ضريب تغييرات%

7.77

10.43

10.66

6.64

17.70

12.87

8.55

6.72

11.41

12.02

ادامه جدول5 Table 5. Continued
ميانگين مربعات(MS)
منابع تغيير s.o.v	درجه آزادي df	عملکرد غده سیر BY(ton/ha)	بیوماس Bio (ton/ha)	وزن خشک بوته DWP(gr)	وزن تر بوته FWP(gr)	وزن خشک سیرچه CDW(gr)	وزن سیرچه CW(gr)	وزن سیر BW(gr)	تعداد سیرچه در غده سیرCNIB
سال	1	339.62**	650.92**	35293.65**	9037.22**	3.70ns	2.61ns	4157.95**	158.65**
خطای سال	4	85.61	189.84	1084.74	3389.58	8.91	6.24	1316.79	11.36
تيمار	14	14.94ns	37.74*	356.19**	642.22*	2.57ns	3.36ns	427.49ns	2.92ns
سال*تیمار	14	4.71ns	7.69ns	51.22ns	232.69ns	1.55ns	1.62ns	124.49ns	3.46*
خطا	56	11.58	18.86	155.01	296.29	2.06	2.07	249.52	1.78
ضريب تغييرات%		17.50	16.94	22.58	14.70	27.04	20.62	17.08	10.31

** ,nsو * به ترتيب غیر معنی دار و معني‌دار در سطح 1 و 5 درصد Ns,** and* :Not significant, significant at 1% and 5% of probability levels,perspectively

جدول6- مقایسه میانگین دو ساله صفات مورد بررسی Table 6 – Comparison mean of traits in two years

توده

Landrac

ارتفاع بوته

PH(cm)

تعداد برگ

طول برگ

LL(cm)

عرض برگ

LW(cm)

قطر ساقه

SD(mm)

تعدادپوسته

NBS

قطر سیر

BD(mm)

طول سیر

BL(mm)

قطر سیرچه

CD(mm)

طول سیرچه CL(mm)

78.47a

8.67abc

51.44ab

3.32ab

17.81a

5.67abc

67.82ab

39.99a

22.57a

32.35a

68.25abcd

8.17abc

50.39ab

2.97bc

16.26ab

5.17abc

60.26d

35.74ab

21.79ab

29.59a

70.00abcd

7.78abc

51.78ab

3.06abc

14.59b

4.78bc

62.53bcd

34.68ab

20.28abcd

30.95a

63.50d

8.06bc

50.78ab

3.22abc

15.57ab

5.06abc

65.21abcd

36.22ab

20.15abcd

30.81a

69.64abcd

8.83abc

51.11ab

3.08abc

16.77ab

5.83abc

68.62a

38.46a

21.46abc

32.01a

69.00abcd

7.56c

50.17ab

3.13abc

15.11ab

4.56c

63.28abcd

35.85ab

19.87abcd

30.22a

75.89abc

8.56abc

53.94a

3.14abc

16.62ab

5.56abc

64.33abcd

35.25ab

19.96abcd

30.47a

65.92bcd

8.61abc

51.67ab

3.40a

16.66ab

5.61abc

66.68abc

39.30a

20.75abcd

31.57a

67.94abcd

9.00ab

49.11b

3.12abc

16.97ab

6.00ab

67.01abc

37.11ab

20.02abcd

29.97a

65.22bcd

8.56abc

49.28ab

3.01bc

14.54b

5.56abc

64.78abcd

35.41ab

18.30d

29.57a

68.00abcd

8.44abc

48.83b

3.05abc

15.77ab

5.44abc

61.95bcd

32.58b

19.56bcd

29.06a

76.17ab

9.28a

50.33ab

2.98bc

16.00ab

6.28a

66.91abc

36.94ab

20.94abcd

30.36a

65.50bcd

8.06abc

48.67b

2.88c

15.22ab

5.06abc

61.45cd

36.40ab

18.78cd

29.26a

64.50cd

8.22abc

49.94ab

2.89c

15.86ab

5.22abc

64.51abcd

36.18ab

20.04abcd

30.39a

72.39abcd

8.78

51.89ab

3.08abc

15.71ab

5.78abc

66.71abc

38.95a

20.99abcd

31.18a

92 شبيري و همكاران : اثر تاريخ و تراكم كاشت بر عملكرد ...

ادامه جدول6Table 6. Continued

توده

Landrac

تعداد سیرچه در غده سیرCNIB

وزن سیر

BW(gr)

وزن سیرچه

CW(gr)

وزن خشک سیرچه

CDW(gr)

وزن تر بوته

FWP(gr)

وزن خشک بوته

DWP(gr)

بیوماس

Bio (ton/ha)

عملکرد غده سیر

BY(ton/ha)

12.67ab

103.24ab

7.91a

5.97a

135.09a

69.65a

31.99a

22.52a

12.56ab

83.07b

6.51ab

4.78ab

104.86cd

50.41bcd

24.11b

18.29a

12.36ab

81.37b

6.70ab

4.89ab

111.34bcd

46.04d

24.67b

18.85a

12.89ab

96.46

7.22ab

5.52ab

117.68abcd

54.24abcd

22.89b

17.84a

12.44ab

110.15a

8.13a

6.10a

128.84ab

63.54abc

28.60ab

21.76a

13.33a

84.17b

6.67ab

4.90ab

113.66abcd

53.51abcd

24.50b

18.49a

13.44a

90.72ab

6.83ab

5.32ab

122.74abcd

54.79abcd

25.20b

19.87a

13.44a

90.96ab

7.19ab

5.47ab

123.81abcd

60.19abcd

25.42b

18.83a

13.78a

94.55ab

6.86ab

5.24ab

118.00abcd

55.13abcd

24.74b

18.54a

13.50a

88.37b

5.28b

3.80b

104.27cd

45.27d

23.41b

17.84a

11.33b

89.21ab

6.63ab

5.09ab

102.25cd

47.12cd

24.67b

19.96a

14.06

100.65ab

7.65a

5.96a

126.24abc

65.48ab

28.11ab

21.49a

12.94ab

81.58b

6.22ab

5.15ab

104.78cd

48.66bcd

23.50b

17.83a

12.33ab

93.02ab

6.81ab

4.99ab

114.08abcd

48.64bcd

24.28b

18.43a

13.33a

99.52ab

8.01a

6.48a

128.72ab

64.29ab

28.35ab

21.14a

در هر ستون میانگین های با حرف مشابه، اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1 درصد در آزمون چند دامنه ای دانکن ندارند

Means followed by similar letters in each column are not significantly different according to Duncan test at 1% level

جدول7- همبستگی بین صفات مورد مطالعه Table7-Correlations between traits

صفات

ارتفاع بوته

تعداد برگ

طول برگ

عرض برگ

قطر ساقه

تعداد پوسته

قطر سیر

طول سیر

قطر سیرچه

طول سیرچه

تعدادسیرچه در غده سیر

وزن سیر

وزن سیرچه

وزن خشک سیرچه

وزن تر بوته

وزن خشک بوته

بیوماس

عملکرد غده سیر

ارتفاع بوته (PH)

تعداد برگ (LN)

0.16ns

طول برگ (LL)

0.75**

0.09ns

عرض برگ (WL)

0.43ns

0.25ns

0.65**

قطر ساقه (SD)

0.38ns

0.47ns

0.40ns

0.42ns

تعداد پوسته (NBS)

0.16ns

1**

0.08ns

0.25ns

0.46ns

قطر سیر (BD)

0.42ns

0.38ns

0.62*

0.49ns

0.35ns

0.38ns

طول سیر (BL)

0.49ns

0.38ns

0.52*

0.42ns

0.38ns

0.79**

قطر سیرچه (CD)

0.34ns

0.12ns

0.14ns

0.09ns

0.61*

0.12ns

0.16ns

0.36ns

طول سیرچه (CL)

0.56*

-0.01ns

0.66**

0.55*

0.37ns

-0.01ns

0.75**

0.76**

0.45ns

تعدادسیرچه در غده سیر (CNIB)

0.18ns

0.11ns

0.46ns

0.22ns

-0.02ns

0.11ns

0.51*

0.33ns

-0.55ns

0.11ns

وزن سیر (BW)

0.57*

0.48ns

0.58*

0.49ns

0.35ns

0.48ns

0.88**

0.71**

0.21ns

0.71**

0.26ns

وزن سیرچه (CW)

0.48ns

0.23ns

0.47ns

0.41ns

0.43ns

0.23ns

0.57*

0.65**

0.57*

0.68**

-0.07ns

0.68**

وزن خشک سیرچه(CDW

0.46

0.28ns

0.48ns

0.46ns

0.42ns

0.27ns

0.51*

0.66**

0.50*

0.60**

-0.05ns

0.62**

0.96**

وزن تر بوته(FWP)

0.56*

0.42ns

0.57*

0.63*

0.45ns

0.42ns

0.86**

0.90**

0.26ns

0.76**

0.35ns

0.88**

0.71**

0.69**

وزن خشک بوته(DWP)

0.62**

0.52*

0.46ns

0.57*

0.49ns

0.52*

0.65**

0.87**

0.50*

0.64**

0.07ns

0.75**

0.87**

بیوماس(Bio)

0.42ns

0.41ns

0.17ns

0.34ns

0.36ns

0.41

0.54*

0.68**

0.51*

0.66**

-0.19ns

0.67**

0.54*

0.43ns

0.71**

0.77**

عملکردغده سیر(BY)

0.54*

0.39ns

0.29ns

0.43ns

0.25ns

0.39ns

0.54*

0.61**

0.35ns

0.64**

-0.08ns

0.73**

0.54*

0.43ns

0.69**

0.76**

0.94**

** ,nsو * به ترتيب غیر معنی دار و معني‌دار در سطح 1 و 5 درصد Ns,** and* :Not significant, significant at 1% and 5% of probability levels,perspectively

شکل 1: دندروگرام توده های بومی سیر طارم بر مبنای کل صفات مورد ارزیابی، بر اساس روش UPGMA.

Fig.1- Dendrogram of Tarom Garlic landraces based on traits according to UPGMA

فهرست منابع و مآخذ References

ü es-Adekpe, D.I., J.A.Y. Shebayan., U.F. Chiezey., and S. Miko. 2007. Yield responses of garlic (Allium sativum L.) to oxidation, date of planting and intra-row spacing under irrigation at Kadawa, Nigeria. Crop Protection, 26 (12): 1785-1789.

ü Anonymous. 2011. A Profile of the south African garlic market value chain.Department Agriculture, forestry and fisheries.Republic of south Africa. http://www.daff.gov.za/docs/AMCP/ GARLICMVC2011. pdf.

ü Anonymous. 2012. Center of Statistics and Information of Ministry Agricultural Jihad.(In Persian)

ü Boyhan, G.E., W.T. Kelly., and D.M. Granberry. 2000. The Production and Management of Garlic, Elephant Garlic and Leek. Co-operative extension service.The University of Georgia College of Agricultural and Environmental science.USA.

ü Brewester, J.L. 1999. Onions and other Vegetable Alliums. CAB Interational.UK:236.

ü Burba, J.L., J.A. Portelaand., S. Lanzavechia . 2005. Argentine Garlic I: A wild offer of clonal cultivars. Acta Hort. (ISHS).Vol. 688: 291-296. http : // www. actahort. org/books/688/688_41.htm.

ü Burba, J.L. 2009. Garlic (Allium sativum L.) genetic improvement and seed production. Possibilities of adaptation to variable environments. Revista Colombiana de Ciencias Horticolas.Vol.3 (1) : 28-44.

ü Danna, F., G. Iapichino., and A. Miceli. 2000. Effect of clove weight on yield and bulb quality of garlic grown for storage. Acta Hort. (ISHS).Vol. 533: 589-592. http: // www. actahort. org/ books/ 533/533_74.htm.

ü Dehdari,A., A. Rezaei., and M. Mobli. 2000. Relationships between traits and path coefficient analysis for bulb and seed yield in Iranian landraces of onion (Allium cepa L.).. Proceedings of the 2th Iranian Horticultural Sciences Congress, karaj.(in Persian).

ü FAO,2010. Major Food And Agricultural Commodities And Producers. Countries By Commodity. Fao.org. Retrieved 2012-05-17.

ü FAOSTAT. 2012. http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor

ü Hong, C., and T. Etoh. 1996.Fertile clones of garlic(Allium sativum L.) abundant around “TIEN SHAN” mountains.Breeding Science. 46(4):349-353 .

ü Ipek, M., and Simon., P. 2002. Evaluation of genetic diversity among garlic clones using molecular markers. Comparison of AFLPS, PAPDS and ISOZYMES. Plant and animal Genome X Meeting. Janury 12-16, 2002. available.in:http://www.hort.wisc. edu /usdavcru/simon/posters/post5.html.HYPERLINK. "http://www.actahort.Org/BOOKS/358/.

ü Kallo, G. 1988.Vegetable breeding.CRC press,Inc.

ü Kamenetsky, R., F. Khassanov., H.D. Rabinowitch., J. Auger., and C. Kik. 2007.Garlic Biodiversity and Genetic Resources.pp: 1-5.

ü Kamenetsky, R., and H.D. Rabinowitch. 2006.The genus Allium; A development and horticultural Review .Vol.32:329-368.

ü Khodadadi, M., and A.E. Nosrati. 2012. Effect of Sowing Date and Planting Density on Yield and Yield Components of White Garlic of Hamadan. Seed and Plant Production Journal. 2012; 27-2(4);491-500.

ü Kharrat Sadeghi, S.H. 2000. Garlic breeding in Northern of Iran. The 6th Iranian Congress of Agronomy. Mazandaran. Babolsar. (In Persian).

ü Lallan, S., and K.P.S. Chauhan. 1992.Effect of the method of planting and size of cloves on yield and quality of garlic.Newsletter of Associated Agriculture Development Foundation,122212(2):7-8.

ü Maghsoodi, S.H. 2009. Garlic (agriculture, industry, nutrition and health). Publication of Iranian agricultural science.227pages.(In Persian).

ü Messiaen, C.M., and A. Rouamba. 2004. Allium sativum L. PROTA (Plant Resources of Tropical Africa. Wageningen, Netherlands.

ü http://www.prota4u.org/search.asp.

ü Noorbakhshian, S.J., S.A. Mousavi., and H.R. Bagheri. 2007. Evaluation of agronomictraits and coefficient analysis of yield for garlic varieties. Journal of Research and Development in Agriculture and Horticulture. 77: 10-18. (In Persian).

ü Poller, M.R., and P.W. Simon. 1994. True seed production in garlic .Sexual Plant Reproduction.7 (5):282-286.

ü Rajalingam, G. V., and K. Haripriya. 2000. Correlation and path coefficient analysis in onion (Allium cepa L. var. aggregatum Don.). Madras Agricultural Journal. 87 (7-9): 405-407

ü Reuben, S.O.W.M., L.S. Mulungu., S. Nchimbi-Msolla., R.N. Misangu., L. B. Mbilinyi., and M.M. Macha. 1998. Performance of nine exotic and local onion(Allium cepa L.) genotypes grown under a dry season tropical condition at Morogoro, Tanzania: 2. Path coefficient analysis. South African journal of science. 94 (9).

ü Rubatzky, V.E., and M. Yamdgucbi. 1997. world vegetabeles. Second edirion. Chapman and hall. USA. 417 pp.

ü Sood, D.R., V. Chokar., and J. Singh. 2000. Studies on growth, pungency and flavour cnracteristics of five varieties of garlic (Allium sativum L.) Bulbs during development.Vegetable Science. 27(2):180-184.

ü Stork, P.O., J.P. Potgieter., E. Van Den Heever., and J.G. Niederwieser. 2004.Guide to Garlic Production in South Africa,Agricultural Research Council-Vegetable and Ornamental Plant Institute, Roodeplat, Pretoria.

ü Tabor,G., D. Getahun., and A. Zelleke .2004. Ifluence of storage duration on field sprouting,maturity and yield of some garlic(Allium sativum L.) cultivars at Debre Zeit,Ethiopia.Journal of Horticultural Science and Biotechnology.79(6):871-876.

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

ارزیابی صفات مورفولوژیکی و عملکرد در توده های محلی سیر طارم استان زنجان